Door schaduw komt het licht beter tot zijn recht

Ik schets even een ongetwijfeld bekend voorkomend probleem. Je maakt nog een late winterse avondwandeling. Mét de camera uiteraard, want die neem je altijd mee. Er is een prachtig dramatische wolkenlucht en je partner staat op de voorgrond mooi te blinken in de gouden gloed van de laatste zonnestralen. Jij zet direct de camera aan je neus, maar zoals je zelf ook al weet uit eerdere pogingen. Als je de lucht mooi belicht, verandert je man in een schaduwpoppetje. Focus je andersom op je man en belicht je hem correct, veranderen de plekken tussen de wolken op de achtergrond in witte zones. 

Dat contrast tussen licht en donker kom je in talloze situaties tegen.  Als je net als ik voornamelijk in jpeg werkt, zal je op het moment van fotograferen je licht zo goed mogelijk in orde moeten hebben. De mogelijkheden in de nabewerking zijn minder legio als bij RAW files.  

Je zou kunnen werken met een flitser. Maar ik heb persoonlijk in mijn eerste jaren als fotograaf behoorlijk geleden aan flitsvrees.  Als het even niet nodig was, nam ik die niet mee en gebruikte ik het aanwezig licht. Bij de zeldzame keren dat ik de flitser wel bovenhaalde was ik zelden enthousiast over het resultaat.

HDR zou ook een mogelijkheid zijn. Mits je een statief bij hebt. Nu ben ik wel van plan het komend jaar vaker mijn statief mee te nemen. Maar ik ben niet altijd fan van HDR, zeker niet bij een foto met personen op de voorgrond.

Aha moment 

Tot ik een keer een filmpje zag op youtube van van de fotograaf Sean Tucker. Protect your highlights was de titel. Het was geen doorsnee fotografie instructievideo maar een 16 minuten durend kalm voortkabbelend verhaal waarbij de hoofdpersoon veel vertelt en een bepaald fotografisch inzicht deelt. En ik had een zogezegd aha moment. 

In het kort komt het hier op neer. 

Sean Tucker haalt zijn mosterd uit de cinematografische wereld. De meeste fotografen (zo niet alle) zijn erg geobsedeerd door de dynamic range van hun camera. Dynamic range is het verschil tussen de lichtste en donkerste tonen, uitgedrukt in stops. De situatie zoals eerder geschetst is zo’n momenten waarbij de dynamic range parten speelt.  

Om niet te technisch te worden. Ons menselijk oog ziet 20 stops van licht, een doorsnee camera ziet veel minder, gemiddeld zo’n 12 stops. Onthoud dat. In een situatie waarbij er hoge contrasten ontstaan tussen het achtergrondlicht en de schaduw, kun je nooit alles wat jij ziet ook effectief in je foto krijgen, hoe geavanceerd je camera ook is.   

In die situaties zijn we geneigd de donkere tonen te willen optrekken, of juist extra bij te lichten zodat die curve van ons histogram, waar we uiteraard allemaal braaf mee werken, mooi naar het midden schuift en alle onderwerpen in onze frame netjes uitgelicht en zichtbaar zijn. Maar daarmee verlies je informatie en ook een deel van dat mooie licht dat je juist probeert te vangen. 

Bij film gebruik je dit anders. Je start vanaf de hooglichten. Protect your highlights. Om dit na te bootsen met je camera en de hooglichten juist uit te lichten, werk je zoveel mogelijk aan de linkerkant van je histogram. Hierdoor heb je geen detailverlies in de lichte delen van je foto. Je voorkomt clipping. De consequentie is dat bepaalde delen van je foto in de schaduw vallen en dus ook gewoon donker blijven. Je kiest dus expres voor een minder dynamisch bereik. Dit resulteert in een moody foto met vaak harde contrasten. Maar ook een foto die sfeervol en realistisch oogt.  

Pas ik deze techniek nu altijd toe? Tuurlijk niet. Die vriendin die je vraagt voor een nieuwe profielfoto voor haar LinkedIn account gaat waarschijnlijk niet over the moon zijn als je de helft van haar gezicht in de donkere leegheid laat verdwijnen. Maar bij conceptfotografie bijvoorbeeld waarbij je een verhaal wenst te vertellen of een bepaalde scène probeert vast te leggen is het perfect mogelijk om delen donker of zelfs volledig zwart te laten. Zelfs bij de gezichten van mensen. Ook in straatfotografie wordt het veel gebruikt. 

Sean Tucker trekt de uitdrukking protect your highlights zelfs door naar zijn persoonlijk leven en vertelt nog enkele minuten verder over zijn focus op de lichtpunten. Dit is wel een beetje de stijl van zijn kanaal. Hij maakt filmpjes van gemiddeld zo’n 20 minuten. Je moet er dus even voor gaan zitten. Maar ik kijk veel van zijn items regelmatig opnieuw. Hij heeft een rustige, duidelijke manier van vertellen en hij is een verdomd goede fotograaf.

En om terug te komen op mijn (weinig) gebruik van flitslicht. Zodra je anders leert kijken naar licht, leert gebruik maken van aanwezig licht, maar ook de kracht ziet van schaduw, dan ontdek je welke gebieden je eventueel kunt bijlichten om de foto nog net iets meer power te geven en toch het oorspronkelijke lichtinval in ere te houden. 

Zo is het perfect mogelijk in een donkere ruimte of studio met soms maar 1 flitser of lamp mooi zacht of juist dramatisch licht te creëren die een sterke foto opleveren. 

Dus eigenlijk is het heel simpel, accepteer de schaduw en het licht komt beter tot zijn recht. En ja, dat kun je inderdaad wel doortrekken naar het leven in het algemeen.

Laat het je zeker door de man zelf eens uitleggen in Protect your highlights:

En om het geheel compleet te maken, kijk zeker ook het vervolg hierop, Embrace your Shadows.